Làng đua xe đạp đỉnh cao có nhiều giải đua xe nổi tiếng. Đó là những giải đua như Tour de France, Tour de France, Vuelta a España… và nhiều giải đua danh tiếng khác. Số lượng vận động viên tham gia các giải đua này cũng rất nhiều. Thế nhưng số lượng cua-rơ giã từ sự nghiệp sớm cũng không phải số ít. Một số trong đó là bị chấn thương khi luyện tập và thi đấu. Nhưng cũng có những cua-rơ bởi vì áp lực tâm lý quá lớn mà phải từ bỏ sự nghiệp đua xe đạp của mình.
Tom Dumoulin từ bỏ sự nghiệp đua xe đạp đỉnh cao
Ngày càng nhiều tay đua quyết định từ bỏ sự nghiệp do gặp khủng hoảng tâm lý và những áp lực từ các cuộc đua.
Cuối tháng 1/2021, Tom Dumoulin bất ngờ tuyên bố chia tay sự nghiệp đua xe đạp và ngay lập tức rời trại huấn luyện của đội Jumbo-Visma. Tay đua người Hà Lan công bố quyết định không lâu sau khi được giao vị trí thủ lĩnh của đội ở Tour de France 2021. Trong làng đua xe đạp đỉnh cao, Dumoulin từng đoạt Áo hồng Giro d’Italia; thắng nhiều chặng Tour de France và đang được Jumbo-Visma giao vị trí tranh Áo vàng Tour de France năm nay. Nhưng anh quyết định dừng tất cả.
Và Dumoulin không phải cua-rơ đầu tiên từ bỏ thi đấu sau khi gặp phải những khủng hoảng tâm lý.
Martín Bouzas cũng quyết định tương tự
Khi còn là một tay đua xe đạp, tay đua Tây Ban Nha Martín Bouzas nhìn thấy bản thân trong hình ảnh của Dumoulin. Anh muốn giống thần tượng người Hà Lan, và cũng không thua kém Dumoulin về điều kiện. Bouzas cao tương đương Dumoulin – gần 1,90m, vóc dáng lêu nghêu, vẻ ngoài điềm tĩnh như không có chuyện gì. Anh cũng từng vô địch một giải đua ở Tây Ban Nha khi còn trẻ và biết cách duy trì sự dẻo dai khi thi đấu.
“Tôi thấy những bức ảnh anh ấy đạp xe và so sánh với mình. Tôi tìm thấy những điểm tương đồng trong các cử chỉ mà chúng tôi thực hiện. Và…”. Anh nói với giọng mỉa mai, nhuốm chút u sầu khi nói về việc cả hai cùng từ bỏ sự nghiệp sớm, “nhìn này, giờ thì Dumoulin đang bắt chước tôi”.
Tại nhà riêng ở thành phố Rois của tỉnh Coruña, khi đang chuẩn bị cho kỳ thi tại chức; Bouzas đọc được thông tin: Lúc xin nghỉ thi đấu, Dumoulin nói với lãnh đội đua rằng anh suy nghĩ từ vài tháng. Cua-rơ Hà Lan bỏ đạp xe vì không biết liệu anh có thực sự muốn tiếp tục hay không. Và chỉ cần nói ra, Dumoulin cảm thấy như bỏ được gánh nặng cả tạ xuống khỏi vai mình. Đêm đó, sau một thời gian dài, Dumoulin chìm vào giấc ngủ nhẹ nhàng.
Thi đấu xe đạp đỉnh cao không phải là thú vui
“Đó chính xác là những gì tôi cảm thấy khi nói với lãnh đội Juanjo Oroz và huấn luyện viên Iosune Murillo của mình. Tôi không thể chịu đựng được nữa. Tôi đã suy ngẫm một thời gian dài, tôi thực sự muốn từ bỏ đua xe đạp. Thi đấu bây giờ không phải thú vui, mà là địa ngục. Sẽ có lúc bạn cảm thấy đủ”, Bouzas nói.
Ramón Cid, HLV điền kinh, giải thích: Bouzas sống trong một “vương quốc” mà các vận động viên sống với phương châm “chào đón áp lực”. Cid nhắc lại, những tay đua đạt đến ngưỡng tinh hoa đã làm mọi tất cả khi còn trẻ để có được áp lực này.
Cả Giám đốc Oroz lẫn HLV Murillo hiểu lý do và chúc mừng Bouzas đưa ra quyết định dừng lại khi mới 22 tuổi. Họ biết, những người đua xe đạp chỉ nhận ra bản thân đã đau khổ thế nào khi kết thúc sự nghiệp. Trong thế giới của môn thể thao có tính cạnh tranh cao, các VĐV gặp hoang mang trong sự nghiệp sẽ bị HLV xếp loại như: “Tinh thần yếu” hoặc “Không chịu được áp lực”. HLV tìm cách giúp VĐV bằng cách cho họ gặp các nhà tâm lý học thể thao. Mục đích duy nhất là giúp VĐV tìm lại hiệu suất thi đấu tối đa.
Áp lực tâm lý mà VĐV gặp phải khi đua xe đạp đỉnh cao
Tuy nhiên, các nhà sinh học cho rằng những HLV không bao giờ nhận thức rõ về cơ thể VĐV. Và rằng nguyên nhân đầu tiên của sự mệt mỏi là do buồn chán. Như trường hợp của Alberto Contador, tâm lý mệt mỏi và sự chán chường đã ảnh hưởng tới anh. Cua-rơ này từng vô địch cả ba Grand Tours – gồm hai lần Tour de France, hai gần Giro d’Italia và ba lần Vuelta à Espana. Nhưng anh vẫn nghỉ hưu trước năm 33 tuổi.
Ngoài áp lực, các VĐV đỉnh cao còn luôn chịu đòi hỏi về sự thay đổi và bước ra khỏi vùng an toàn của bản thân. Nhà tâm lý học thể thao Pablo del Río giải thích: “Đó là thế giới các VĐV được ngưỡng mộ vì giành chiến thắng; không phải vì tính cách hay cách sống. Nhiều người tin rằng nếu họ không giành thắng lợi, khán giả sẽ ngừng yêu mình và từ đó bị quá tải”.
Nhiều VĐV xuất sắc cũng từ bỏ sự nghiệp vì áp lực tâm lý quá lớn
Cả Bouzas lẫn Dumoulin không phải người đầu tiên quyết định từ bỏ đua xe. Trước đó, Julián Gorospe, Igor Anton… cũng đưa ra lựa chọn tương tự. Và đều bày tỏ, họ thấy nhẹ nhõm như trút được gánh nặng trên vai. Nghĩa vụ phải chiến thắng khiến nhiều người sợ hãi. Gorospe mất chiếc Áo Vàng Vuelta à Espana 1983 vào tay Bernard Hinault. Nhưng thừa nhận thấy thoải mái sau giây phút thua cuộc. Anton thậm chí còn ăn mừng sau cú ngã ngay chân đèo Peña Cabarga ở Vuelta à Espana năm 2010. Sự cố khiến anh mất chiếc Áo Đỏ, nhưng về sau Anton thú nhận đêm đó anh ngủ như chưa từng được ngủ.
Adrien Costa – cua-rơ trẻ người Mỹ sinh năm 1997; từng hoạt hai HC bạc giải trẻ thế giới – là một ví dụ khác. Anh nuôi tham vọng lớn và điên cuồng lao vào các buổi huấn luyện ở tuổi 19. Nhưng vào tháng 4/2017, ở ngưỡng 20 tuổi, Adrien Costa tuyên bố bỏ đua xe đạp.
Marcel Kittel, một cua-rơ vĩ đại người Đức, từng 19 lần thắng các chặng trong Grand Tours, từng giành HC đồng tại giải VĐTG… Anh nghỉ hưu năm 2019, khi 31 tuổi. “Tôi kiệt sức, cả thể chất và tinh thần. Tôi không hạnh phúc, cũng không biết mình là ai”. Tay đua người Đức nhớ lại thời gian khủng hoảng cảm xúc.
Dỡ bỏ áp lực để cuộc sống nhẹ nhàng hơn
Tại sao ngày càng nhiều VĐV từ bỏ đua xe đỉnh cao? Trung bình hơn 80 ngày đua trong một năm khiến họ không còn thời gian suy nghĩ. Cuộc sống là một chuỗi khoảnh khắc lặp lại và áp lực, căng thẳng luôn sẵn sàng nuốt chửng các cua-rơ.
“Cảm giác thật tuyệt khi tôi cuối cùng quyết định dành chút thời gian cho bản thân. Tôi thấy khó khăn với tư cách tay đua Tom Dumoulin – kèm với nó là áp lực và kỳ vọng của nhiều người. Trước giờ tôi chỉ muốn điều tốt cho mọi người. Tôi muốn đội hài lòng. Tôi muốn các nhà tài trợ thoả mãn. Tôi muốn vợ và gia đình hạnh phúc… Nhưng tôi đã quên mất chính bản thân. Tôi muốn gì? Tôi có còn muốn đua xe không và đua vì cái gì?”. Dumoulin nói khi giải nghệ.
Bouzas có lúc phải tìm các nhà tâm lý học vì nghĩ tính cách cầu toàn của anh không phù hợp với đua xe đạp. Và chủ nghĩa hoàn hảo cuối cùng trở thành một nỗi ám ảnh. “Tôi nghĩ về mọi thứ, không biết làm thế nào ngừng lại. Các nhà tâm lý không giúp ích. Nỗi sợ hãi về việc không thể chiến thắng, áp lực mà bản thân đặt ra, áp lực từ bên ngoài, của những người xung quanh… đè nặng. Rồi tới khi vô địch tính giờ trẻ Tây Ban Nha, đáng ra tôi phải hạnh phúc, nhưng tôi lại thấy như địa ngục”.
Và vào ngày quyết định ngừng lại, Bouzas bắt đầu có được giấc ngủ bình yên, giống Tom Dumoulin.
Các giải đua xe đạp đỉnh cao của thế giới
Tour de France
Giải đua xe đạp Tour de France tạm dịch ra là cuộc đua Vòng quanh nước Pháp. Thời gian diễn ra giải đua Tour de France là vào hàng năm trong vòng 3 tuần của tháng 7. Tổng chiều dài đường đua là 2.428 km, bao gồm 6 chặng. Tour de France có đường đua được đánh giá là rất khắc nghiệt và đầy tính thử thách với các tay đua.
Giro d’Italia
Cuộc đua xe đạp khác quan trọng trên thế giới là Giro d’Italia được gọi là Vòng quanh nước Ý. Giải đua này rất được nhiều người quan tâm và nhận được sự tham gia của đông đảo các vận động viên trên toàn thế giới. Cuộc đua bao giờ cũng bao gồm các chặng đường bằng phẳng được các tay đua nước rút ưa chuộng. Các chặng “khó trung bình” thích hợp cho các nhóm thích vượt lên trước. Và các chặng đua trên núi cao, nơi quyết định cuộc đua.
Vuelta a España
Giải đua Vuelta a España được tổ chức đại nước Tây Ban Nha. Tùy mỗi năm mà Vuelta a España sẽ có số chặng đua khác nhau. Thông thường, tính theo trung bình mỗi năm thì giải đua này có khoảng 21 chặng đua. Có tuyến đường từ Tây Ban Nha và kéo dài sang tuyến đường thuộc lãnh thổ một số nước khác như Pháp, Bồ Đào Nha, Hà Lan hay Bỉ.
Grande Boucle Féminine Internationale
Grande Boucle Féminine Internationale trước đây được gọi là Tour Cycliste Féminin. Là một trong những Grand Tour của các cuộc đua xe đạp dành cho nữ, lớn nhất ở nước Pháp. Grande Boucle có nghĩa là “vòng lặp lớn” và mô tả các chặng riêng lẻ tạo thành một vòng quanh nước Pháp.
Tour Down Under
Tour Down Under là một cuộc đua xe đạp xung quanh Adelaide, Nam Úc. Và theo truyền thống là sự kiện mở đầu của UCI World Tour và có tất cả 19 UCI WorldTeams.
Giải đấu này trở thành cuộc đua đầu tiên được cấp trạng thái UCI ProTour (nay là UCI WorldTour) vào năm 2008. Và trở thành sự kiện đầu tiên của Lịch Xếp hạng Thế giới UCI vào năm 2009.
Yak Attack
Yak Attack là cuộc đua xe đạp địa hình đường dài, diễn ra hàng năm ở Nepal. Đây là cuộc đua phi lợi nhuận và được mô tả là “cuộc đua xe đạp leo núi cao nhất, khắc nghiệt nhất trên thế giới”. Cuộc đua thường niên lần thứ tám diễn ra vào năm 2014.
Những cua rơ phải vượt qua tổng chiều dài đường đua là 400km. Với địa hình núi đá và tuyết bao phủ. Nổi bật nhất và khó khăn nhất mà những tay đua phải chinh phục. Vượt qua là hẻm núi cao nhất thế giới Thorong La ở độ cao 5.426 m
Gent-Wevelgem
Gent-Wevelgem là một cuộc đua xe đạp đường trường nổi tiếng ở Bỉ nói riêng và cả thế giới nói chung. Giải đua này thích hợp với cả nam và nữ. Nhưng đến năm 2012 thì giải đua dành cho nữ mới được ra đời.
Cuộc đua được tổ chức vào ngày chủ nhật cuối tháng 3 trước chuyến tham quan Flanders. Các tay đua tham gia mùa giải thường bị thử thách bởi gió và mưa, cũng như một số lần leo núi, bao gồm cả hai đoạn dốc của Kremmelberg dốc và đầy sỏi.
Amstel Gold Race
Amstel Gold Race là một cuộc đua xe đạp đường trường cổ điển kéo dài một ngày được tổ chức hàng năm tại tỉnh Limburg, Hà Lan. Giải đua này được tổ chức lần đầu tiên vào năm 1989, sự kiện này đã được đưa vào các cuộc thi kéo dài cả mùa ở cấp độ cao nhất của UCI.
Tirreno – Adriatico
Thêm một giải đua xe đạp nằm trong hệ thống UCI là Tirreno – Adriatico. Giải đua diễn ra ở đường bờ biển giữa Tyrrhenian và Adriatico của nước Ý. Nên cuộc đua có biệt danh là “Cuộc đua của hai biển”. Nó là một phần của UCI World Tour, giải đua xe đạp cấp cao nhất dành cho nam giới chuyên nghiệp.
Milan – San Remo
Milan – San Remo là một cuộc đua xe đạp hàng năm giữa Milan và Sanremo, ở Tây Bắc nước Ý. Độ dài của đoạn đua này khoảng 298 km. Đây là cuộc đua kinh điển của nước Ý, thường được tổ chức vào ngày thứ 7 của tuần thứ 3 của tháng 3. Milan – San Remo được coi là giải đua nước rút kinh điển vì đường chạy chủ yếu là bằng phẳng.